Evliyâ Çelebi (d. 25 Mart 1611, İstanbul - ö. 1682), 17. yüzyılın önde gelen gezginlerindendir. Elli yılı aşkın süreyle Osmanlı topraklarını gezmiş ve gördüklerini Seyahatnâme adlı eserinde toplamıştır.
Çelebi ailesi aslen Kütahyalı olup, fetihten sonra İstanbul´a yerleşmiş, zaman zaman Kütahya´da da kalmışlardır.İstanbul´un Fethi sırasında Evliya Çelebi´nin dedesi Kara Ahmet Bey´in dedesi olan Yavuz Özbek (Er), Fatih Sultan Mehmed´in akıncılarından olup fetih ganimeti ile Unkapanı´nda yüz dükkan, bir cami ile beraber bir ev yaptırmıştır. Eski adıyla Sağrıcılar Camii olan bu cami Yavuz Sinan Camii´dir. Evliya Çelebi´nin dedesi Kara Ahmet Bey, Kütahya´daki evlerinin önündeki türbede medfundur. Babası Derviş Mehmed Zıllî, I. Süleyman´dan I. Ahmed’e kadar ki padişahların kuyumcubaşılığında bulunmuş pek çok sefere katılmış, çok yaşlı iken vefat etmiştir. Annesi Abhaz´dır. Annesinin kardeşi Melek Ahmed Paşa´nın validesi olduğu için Melek Ahmed Paşa´nın himayesinde bulunmuştur. Amcası Firâki Abdurrahmân Çelebi´dir. Babası, annesi ve büyük annesi Beyoğlu´nda şimdiki Lohusa Sultan Türbesi yakınındaki Meyyit Mezarlığı´nda gömülüdür.
Evliya Çelebi, Seyahatnâme´sinde gezip gördüğü yerleri kendi üslûbu ile anlatmaktadır. Evliya Çelebi´nin 10 ciltlik Seyahatnâmesi, bütün görmüş ve gezmiş olduğu memleketler hakkında oldukça önemli bilgiler içermektedir. Eser bu yönden Türk Kültür tarihi ve gezi edebiyatı açısından önemli bir yere sahip olmuştur.